بیماری سوختگی باکتریایی لوبیا چیتی چیست و چگونه کنترل می شود؟

بیماری سوختگی باکتریایی  لوبیا، ناشی از باکتری Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli، یکی از بیماری‌های مهم و مخرب در کشت لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris) است که در بسیاری از مناطق جهان، از جمله ایران، خسارات قابل توجهی به عملکرد و کیفیت محصول وارد می‌کند. این بیماری با ایجاد لکه‌های آب‌سوخته روی برگ‌ها، ساقه‌ها و غلاف‌ها، منجر به کاهش فتوسنتز، ریزش برگ‌ها و در نهایت کاهش عملکرد می‌شود. استفاده از ارقام مقاوم به‌عنوان یکی از مؤثرترین و پایدارترین روش‌های کنترل این بیماری مطرح است.

 

اهمیت بیماری سوختگی باکتریایی در لوبیا چیتی

 

لوبیا چیتی یکی از مهم‌ترین حبوبات در تغذیه انسان بوده و نقش بسزایی در تأمین پروتئین گیاهی دارد. بیماری سوختگی باکتریایی، با کاهش عملکرد و کیفیت بذر، تهدیدی جدی برای تولید این محصول محسوب می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که این بیماری می‌تواند به‌طور متوسط منجر به کاهش عملکرد به میزان ۳۳٫۲ درصد شود. همچنین در پژوهش های صورت گرفته، کاهش تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه در شرایط آلودگی به بیماری به ترتیب ۲۸٫۹، ۱۷ و ۱۵٫۶ درصد کاهش نشان داده‌اند (1399، لک، محمد رضا؛ عادل غدیری و مصطفی گودرزی).

 

روش‌های کنترل بیماری سوختگی باکتریایی

 

کنترل این بیماری به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به استفاده از ارقام مقاوم، مدیریت بهداشت مزرعه، استفاده از سموم شیمیایی و روش‌های بیولوژیک اشاره کرد. استفاده از ارقام مقاوم به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها، نیازمند شناسایی و معرفی ژنوتیپ‌های مقاوم است. در این راستا، تحقیقات متعددی در ایران و سایر کشورها انجام شده است.

 

بررسی و شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم لوبیا چیتی

 

در تحقیقی که در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی انجام شد، ۱۵ ژنوتیپ لوبیا در کنار رقم صدری، مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق، ژنوتیپ‌های VAX۳ و Ks۳۱۱۱۸ به دلیل بازارپسندی و رنگ دانه مناسب، به‌عنوان ارقام لوبیا قرمز مقاوم به بیماری سوختگی باکتریایی  معرفی شدند. همچنین، موارد VAX۱، VAX۵ و VAX۶ به‌عنوان والدین تلاقی در برنامه‌های هیبریداسیون ارقام لوبیا برای معرفی ارقام مقاوم به این بیماری پیشنهاد شدند (1399، لک؛ غدیری و گودرزی).

 

 اهمیت استفاده از ارقام مقاوم

 

استفاده از ارقام مقاوم به بیماری‌ها، به‌عنوان یک استراتژی پایدار و اقتصادی، می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش خسارات ناشی از بیماری سوختگی باکتریایی داشته باشد. این روش نه‌تنها نیاز به مصرف سموم شیمیایی را کاهش می‌دهد، بلکه به حفظ محیط‌زیست و سلامت انسان نیز کمک می‌کند. علاوه بر این، ارقام مقاوم می‌توانند در شرایط مختلف اقلیمی و زراعی عملکرد مطلوبی داشته باشند و پایداری تولید را تضمین کنند.

 

تجربیات بین‌المللی در زمینه مقاومت به سوختگی باکتریایی

 

در سطح بین‌المللی، تحقیقات گسترده‌ای برای شناسایی و توسعه ارقام مقاوم به سوختگی باکتریایی  لوبیا انجام شده است. به‌عنوان مثال، در مطالعه‌ای در مکزیک، ژنوتیپ‌های مختلف لوبیا برای مقاومت به این بیماری ارزیابی شدند و تعدادی از آن‌ها با مقاومت بالا شناسایی شدند. این نتایج نشان‌دهنده وجود طیف متنوعی از ارقام مقاوم به سوختگی باکتریایی در جمعیت‌های لوبیا و امکان بهره‌برداری از آن‌ها در برنامه‌های به‌نژادی است.

 

چالش‌ها و راهکارهای پیش‌رو

 

علی‌رغم پیشرفت‌های حاصل شده در شناسایی ارقام مقاوم، چالش‌هایی همچنان وجود دارد. یکی از این چالش‌ها، تغییرپذیری ژنتیکی عامل بیماری‌زا و ظهور نژادهای جدید باکتری است که می‌تواند مقاومت موجود در ارقام را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، برنامه‌های به‌نژادی باید به‌صورت مداوم و با در نظر گرفتن تنوع ژنتیکی هر دو جمعیت گیاه و باکتری ادامه یابد. همچنین، ترکیب مقاومت به سوختگی باکتریایی با مقاومت به سایر بیماری‌ها و تنش‌های محیطی می‌تواند به توسعه ارقام با مقاومت چندگانه و پایداری بیشتر منجر شود.

 

جمع بندی

 

بیماری سوختگی باکتریایی لوبیا چیتی تهدیدی جدی برای تولید این محصول است. شناسایی و معرفی ژنوتیپ‌های مقاوم، به‌عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های کنترل، می‌تواند به بهبود عملکرد و کیفیت بذر لوبیا کمک کند. در این راستا، تحقیقات مستمر و همکاری‌های بین‌المللی در زمینه به‌نژادی و معرفی ارقام مقاوم، ضروری به نظر می‌رسد. همچنین، ترکیب استفاده از ارقام مقاوم با سایر روش‌های مدیریت بیماری می‌تواند به کنترل مؤثرتر و پایدارتر این بیماری منجر شود.

 

منابع

 

 ارزیابی مقاومت لاین‌های پیشرفته لوبیا نسبت به بیماری سوختگی باکتریایی

https://civilica.com/doc/1516235/

 

 Common bacterial blight of beans: an integrated approach to control

https://link.springer.com/article/10.1007/s40858-022-00504-1

 

 Resistance to Common Bacterial Blight among Phaseolus Species and Common Bean Improvement

https://acsess.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2135/cropsci1999.0011183x003900010013x

 

 Common Bacterial Blight / Dry Beans / Agriculture - UC IPM

https://ipm.ucanr.edu/agriculture/dry-beans/common-bacterial-blight/

 

  Evaluation of common bean (Phaseolus vulgaris) genotypes for resistance to common bacterial blight and angular leaf spot diseases in Ethiopia

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9449762/

 

  Bacterial Bean Blights - Integrated Pest Management

https://ipm.cahnr.uconn.edu/bacterial-bean-blights/

 

  Regulatory Mechanisms of the Resistance to Common Bacterial Blight in Common Bean (Phaseolus vulgaris L.)

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpls.2021.800535/full

 

  Common bacterial blight of bean: a model of seed transmission and its influence on epidemic development

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33942466/

 

  Evaluation of Genetic Resistance to Common Bacterial Blight in Dry Bean Breeding Lines

https://library.ndsu.edu/ir/handle/10365/27869

 

  Integrated Management of Common Bacterial Blight (Xanthomonas axonopodis pv. Phaseoli) of Common Bean (Phaseolus vulgaries) in Kaffa, Southwest Ethiopia

https://www.researchgate.net/publication/340764812_Integrated_Management_of_Common_Bacterial_Blight_Xanthomonas_axonopodis_pv_Phaseoli_of_Common_Bean_Phaseolus_vulgaries_in_Kaffa_Southwest_Ethiopia

 

Bean: Bacterial blights | Hortsense - Washington State University

https://hortsense.cahnrs.wsu.edu/fact-sheet/bean-bacterial-blights/

 

  Inheritance of resistance to common bacterial blight in four selected common bean lines

https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1118&context=panhandleresext

 

  Resistance to Common Bacterial Blight of Bean Introgressed from Phaseolus coccineus

https://journals.ashs.org/hortsci/downloadpdf/journals/hortsci/36/4/article-p750.pdf

 

  Common Bacterial Blight (Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli) of Beans with Special Focus on Ethiopian Condition

https://www.researchgate.net/publication/316230544_Common_Bacterial_Blight_Xanthomonas_axonopodis_pv_phaseoli_of_Beans_with_Special_Focus_on_Ethiopian_Condition

 

  The performance of dry bean cultivars with and without common bacterial blight resistance in field environments in Canada

https://cdnsciencepub.com/doi/10.4141/CJPS08045

 

  Bacterial Diseases of Beans | Cornell Vegetables

https://www.vegetables.cornell.edu/pest-management/disease-factsheets/bacterial-diseases-of-beans/

 

  Genes putatively involved in Phaseolus vulgaris resistance against common bacterial blight identified by GWAS

https://bsppjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ppa.13963?af=R