توصیه های ایمنی برای کشاورزان در ماه های گرم سال

توصیه‌های ایمنی برای کشاورزان

با توجه به افزایش بی‌سابقه دما در مناطق مختلف ایران طی سال‌های اخیر، رعایت اصول ایمنی و بهداشتی برای کشاورزان و کارگران مزارع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است. گرمازدگی که با علائمی مانند سردردهای شدید، سرگیجه، تهوع و در موارد حاد حتی کاهش سطح هوشیاری همراه است، می‌تواند تهدید جدی برای سلامت نیروی کار کشاورزی محسوب شود.

برای پیشگیری از این مشکلات، بهتر است برنامه‌ریزی فعالیت‌های کشاورزی به گونه‌ای انجام شود که کارهای سنگین و طاقت‌فرسا در ساعات خنک‌تر روز یعنی از طلوع آفتاب تا ساعت ۱۰ صبح و بعد از ظهر از ساعت ۱۷ به بعد انجام گیرد. استفاده از پوشش مناسب شامل کلاه‌های لبه‌دار با تهویه کافی، لباس‌های گشاد از جنس نخ با رنگ‌های روشن که نور خورشید را منعکس می‌کنند، کفش‌های مناسب و دستکش‌های نخی ضروری است.

مدیریت باغات پسته در شرایط گرمایی

در باغات پسته که عمدتاً در مناطق گرم و خشک کشور مانند رفسنجان، کرمان و سیرجان قرار دارند، مدیریت آبیاری در فصل گرم از اهمیت حیاتی برخوردار است. سیستم‌های آبیاری تحت فشار به ویژه روش قطره‌ای با استفاده از قطره‌چکان‌های تنظیم‌شده بر اساس سن درختان می‌تواند کارایی مصرف آب را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

در ماه‌های تیر و مرداد که دمای هوا به بالای ۴۵ درجه سانتیگراد نیز می‌رسد، دور آبیاری باید به ۷ تا ۱۰ روز کاهش یابد. تغذیه درختان با کودهای حاوی روی و بور در بهار و استفاده از کودهای پتاسه در اوایل تابستان می‌تواند مقاومت درختان را در برابر تنش گرمایی افزایش دهد. هرس تابستانه به منظور کاهش سطح تبخیر و تعرق و حفظ تعادل بین حجم ریشه و اندام هوایی نیز از دیگر اقدامات مدیریتی مهم است.

حفط مرکبات از گرما:

در باغات مرکبات جنوب ایران، آبیاری بارانی تحت تاج درختان در شب می‌تواند از گرمازدگی میوه جلوگیری کند. استفاده از کودهای حاوی آهن و روی به صورت محلول‌پاشی در صبح زود توصیه می‌شود.

محصولات زراعی؛ جو و گندم در مناطق گرم

کشت گندم در استان‌های گرمسیری مانند خوزستان، ایلام و جنوب کرمان نیازمند تمهیدات ویژه‌ای است. انتخاب ارقام مقاوم به گرما و خشکی مانند رقم چمران که توسط مراکز تحقیقات کشاورزی کشور معرفی شده‌اند، پایه اصلی موفقیت در این مناطق محسوب می‌شود.

تاریخ کشت در این مناطق باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که مرحله گلدهی و پر شدن دانه با اوج گرمای تابستان مصادف نشود. آبیاری تکمیلی در مراحل حساس رشد به ویژه در مرحله گرده‌افشانی و پر شدن دانه نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش عملکرد دارد. مصرف کودهای پتاسیمی در مرحله ساقه‌دهی و محلول‌پاشی با کودهای حاوی ریزمغذی‌ها در مراحل اولیه رشد می‌تواند به افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش گرمایی کمک کند.

کشت برنج در شالیزارهای شمال کشور

در شالیزارهای استان‌های شمالی ایران که در معرض روزهای گرم و مرطوب تابستانی قرار دارند، مدیریت سطح آب در کاهش تنش گرمایی نقش کلیدی دارد. حفظ ارتفاع آب در حدود ۵ تا ۷ سانتیمتر در روزهای گرم می‌تواند با ایجاد یک محیط خنک‌کننده اطراف ریشه‌ها، گیاه را در برابر استرس گرمایی محافظت کند.

استفاده از ارقام زودرس مانند طارم هاشمی که دوره رشد کوتاه‌تری دارند و قبل از اوج گرمای تابستان به مرحله برداشت می‌رسند، راهکار مناسبی است. کاربرد کودهای سیلیسیمی در مرحله پنجه‌زنی موجب تقویت دیواره سلولی و افزایش مقاومت گیاه می‌شود. زمان‌بندی آبیاری به گونه‌ای که بیشترین حجم آب در ساعات خنک روز (عصر و شب) به مزرعه داده شود، علاوه بر کاهش تبخیر، به خنک‌سازی محیط ریشه نیز کمک می‌کند.

سبزیکاری در شرایط گرمایی

کشت سبزیجات در مناطق گرم ایران مانند استان‌های جنوبی و مرکزی نیازمند مدیریت ویژه‌ای است. انتخاب ارقام مقاوم به گرما مانند انواع بومی و محلی که طی سال‌ها با شرایط اقلیمی منطقه سازگار شده‌اند، اولین گام موفقیت است.

ایجاد سایبان با استفاده از توری‌های سایه‌انداز با تراکم ۳۰ تا ۵۰ درصد می‌تواند دمای محیط اطراف گیاه را تا ۵ درجه سانتیگراد کاهش دهد. آبیاری به روش قطره‌ای با دور آبیاری کوتاه‌تر (۲ تا ۳ روز در تابستان) و استفاده از مالچ‌های طبیعی مانند بقایای گیاهی یا مالچ‌های پلاستیکی سفید رنگ می‌تواند در حفظ رطوبت خاک مؤثر باشد.

توصیه‌های فنی برای کشت پنبه

در کشت پنبه، استفاده از محرک‌های زیستی و کودهای سوسپانسیون همراه با نیترات آمونیوم توصیه می‌شود. آبیاری قطره‌ای و مالچ‌پاشی بین ردیف‌ها با کودهای محلی می‌تواند مؤثر باشد. تغذیه برگی با کودهای مایع حاوی ریزمغذی‌ها و استفاده از داروهای مخصوص ضد آفات ضروری است. پاکسازی علف‌های هرز از لبه جوی‌ها و گودال‌ها و ایجاد میکروکلیما با آبپاش‌ها نیز اهمیت دارد.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های نهایی

با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش دما در سال‌های اخیر، ضروری است کشاورزان ایرانی با به‌کارگیری راهکارهای علمی و بومی، خود را با این شرایط تطبیق دهند. استفاده از سیستم‌های آبیاری نوین، انتخاب ارقام مقاوم، مدیریت صحیح تغذیه گیاهی و به‌کارگیری روش‌های خنک‌کننده محیط از جمله این راهکارها هستند.

همکاری با مراکز تحقیقات کشاورزی و ترویج در هر استان می‌تواند در دستیابی به اطلاعات دقیق‌تر و بومی‌سازی این روش‌ها کمک کند. حفظ سلامت نیروی کار کشاورزی نیز به عنوان سرمایه‌های انسانی این بخش، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که با رعایت اصول ایمنی و بهداشتی می‌توان به آن دست یافت.