دیجیتالی شدن کشاورزی در ازبکستان، رقابت‌پذیری این صنعت را افزایش می‌دهد

وزارت کشاورزی جمهوری ازبکستان - ابراهیم عبدالرحمن اف

چالش‌های مدرن مانند رشد سریع جمعیت جهان، اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی و وضعیت ژئوپلیتیکی فعلی، افزایش بهره‌وری و پایداری در بخش کشاورزی هر ملتی را می‌طلبد. در پرداختن به این مسائل، دیجیتالی شدن کشاورزی، بهینه‌سازی مدیریت و پیاده‌سازی فناوری‌های اطلاعات نقش حیاتی ایفا می‌کنند. این پیشرفت‌ها بهره‌وری نیروی کار را افزایش داده و رقابت‌پذیری صنعت کشاورزی را تضمین می‌کنند.

جمهوری ازبکستان، به عنوان کشوری با جمعیت رو به رشد و تقاضای روزافزون برای محصولات کشاورزی، از این قاعده مستثنی نیست.

طبق داده‌های آماری، تا اول اکتبر ۲۰۲۴، جمعیت دائمی ازبکستان به ۳۷.۳ میلیون نفر رسیده است. پیش‌بینی‌های مؤسسه پیش‌بینی و تحقیقات اقتصاد کلان نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰، جمعیت از ۴۱ میلیون نفر فراتر خواهد رفت. این رشد، در کنار مراقبت‌های بهداشتی و آموزش، مسئولیت قابل توجهی را بر دوش بخش کشاورزی قرار می‌دهد، زیرا افزایش جمعیت به طور طبیعی تقاضای بیشتری برای مواد غذایی و محصولات کشاورزی با کیفیت ایجاد می‌کند.

برای کشت محصولات کشاورزی با کیفیت بالا و بهبود عملکرد محصول، رفع کاستی‌ها در هر مرحله - از آماده‌سازی خاک برای کاشت تا تحویل محصولات برداشت شده و تأسیسات فرآوری - ضروری است. این شامل اجرای به موقع اقدامات زراعی و تضمین شفافیت در این بخش می‌شود. دستیابی به این اهداف تنها از طریق دیجیتالی شدن جامع کشاورزی امکان‌پذیر است.

در این راستا، توجه ویژه‌ای به دیجیتالی شدن صنعت کشاورزی ازبکستان معطوف شده است. مطابق با چارچوب‌های قانونی و نظارتی مصوب، تلاش‌هایی برای گسترش توسعه سیستم‌های یکپارچه اطلاعاتی و اطلاعات جغرافیایی در حوزه‌های مختلف کشاورزی در حال انجام است. همزمان، پذیرش فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) و راه‌حل‌های نرم‌افزاری در فرآیندهای تولید به طور فعال ترویج می‌شود.

برای اجرای مؤثر این اصلاحات، واحدهای ساختاری و سازمان‌های مسئول دیجیتالی شدن در وزارتخانه‌ها، کمیته‌ها، آژانس‌ها و سایر نهادهای دولتی در بخش کشاورزی، سازوکارهای عملیاتی قدرتمندی ایجاد کرده‌اند.

فرمان ریاست جمهوری شماره PP-5006، مورخ 24 فوریه 2021، با عنوان «در مورد اقدامات تکمیلی برای بهبود سیستم استفاده و حفاظت از زمین‌های کشاورزی»، سمت معاون وزیر کشاورزی را به عنوان مسئول دیجیتالی کردن بخش کشاورزی به همراه ادارات تابعه معرفی کرد. علاوه بر این، مطابق با مصوبه شماره 794 هیئت وزیران مورخ 17 دسامبر 2020، «در مورد اقدامات توسعه دیجیتالی شدن در مجتمع کشت و صنعت و کشاورزی جمهوری ازبکستان»، وزارت کشاورزی «مرکز دیجیتال سازی صنعت کشاورزی»، یک شرکت با مسئولیت محدود را تأسیس کرد که وظیفه توسعه سیستم‌های اطلاعاتی و ارائه پشتیبانی فنی به کاربران را بر عهده دارد.

فرمان ریاست جمهوری شماره PP-257، مورخ 2 آگوست 2023، با عنوان «در مورد اقدامات لازم برای اجرای فناوری‌های پیشرفته دیجیتال در بخش کشاورزی» و قطعنامه هیئت وزیران شماره 330، مورخ 3 آگوست 2023، با عنوان «در مورد اقدامات تکمیلی برای معرفی فناوری‌های پیشرفته دیجیتال در بخش کشاورزی»، مسیرهای استراتژیک برای تحول دیجیتال کشاورزی را ترسیم کردند.

از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴، حمایت‌های دولتی قابل توجهی از کشاورزان و خوشه‌های کشاورزی ارائه شد. این حمایت‌ها شامل وام‌های ترجیحی، آزمایش ماشین‌آلات کشاورزی، آموزش برای بهبود دانش و مهارت کارگران، استفاده منطقی از منابع زمین و آب و یارانه برای پذیرش ماشین‌آلات و فناوری‌های پیشرفته بود. علاوه بر این، اجاره زمین برای افزایش بهره‌وری تسهیل شد. فراتر از سیستم‌های اطلاعاتی موجود، ۱۶ سیستم اطلاعاتی و اطلاعات جغرافیایی جدید برای رسیدگی مؤثر به حوزه‌های حیاتی این بخش مستقر شده‌اند.

سیستم حمایت و یارانه دولتی برای تولیدکنندگان کشاورزی

برای تضمین امنیت غذایی، یک سیستم حمایت و یارانه دولتی برای تولیدکنندگان کشاورزی ایجاد شده است. این فرآیندها از طریق سیستم اطلاعاتی «یارانه کشاورزی» کاملاً دیجیتالی شده‌اند.

سیستم «یارانه کشاورزی» که در مارس ۲۰۲۲ راه‌اندازی شد، کل فرآیند ارسال درخواست‌ها، اخذ تأییدیه از نهادها و سازمان‌های مجاز، صدور نتایج مربوطه برای کشاورزان، خانوارهای کشاورزی خصوصی، خوشه‌ها و سایر کارآفرینان و انتقال مستقیم وجوه یارانه به حساب متقاضیان را دیجیتالی کرده است.

در ابتدا، این سیستم امکان دسترسی به ۱۹ نوع یارانه را فراهم می‌کرد. امروزه، این تعداد به ۴۵ نوع افزایش یافته است و تمام فرآیندها - از ارسال درخواست تا انتقال وجه - کاملاً خودکار شده‌اند. سیستم «یارانه کشاورزی» یارانه‌ها را برای حوزه‌های کلیدی زیر اختصاص می‌دهد:

• اجرای فناوری‌های صرفه‌جویی در مصرف آب؛
• کارهای آبیاری و ساخت ایستگاه‌های پمپاژ؛
• فرآوری مواد غذایی؛
• باغبانی و کشت گلخانه‌ای؛
• کار مبتنی بر همکاری با مالکان زمین‌های مسکونی؛
• تولید محصولات انگورکاری و شراب‌سازی؛
• دامپزشکی و دامداری؛
• پرورش کرم ابریشم و تولید پشم.

تا به امروز، این سیستم ۹۹۸۴ درخواست یارانه دریافت کرده است که از این تعداد، ۷۵۴۵ مورد بررسی شده و در نتیجه ۴۳۰ میلیارد سوم ازبکستان یارانه تخصیص یافته است.

توسعه سیستم اطلاعات جغرافیایی و پایگاه داده مکانی

استراتژی جدید توسعه ازبکستان برای سال‌های 2022-2026 با هدف دو برابر کردن درآمد دهقانان (کشاورزان خرده‌پا) و تولیدکنندگان کشاورزی از طریق توسعه علمی و فشرده کشاورزی، ضمن تضمین نرخ رشد سالانه حداقل 5 درصد در این بخش، تدوین شده است. دستیابی به این اهداف مستلزم رویکردی سیستماتیک برای مدیریت زمین و منابع، بهبود وضعیت احیای زمین‌های آبیاری شده و افزایش درآمد کشاورزان از طریق توسعه یک سیستم جامع اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای مدیریت زمین است.

در سال ۲۰۲۱، وزارت کشاورزی پلتفرم GIS خود را معرفی و استفاده گسترده از آن را آغاز کرد. بر اساس یک چارچوب یکپارچه GIS برای جمع‌آوری، نظارت و تجزیه و تحلیل داده‌های میدانی و تصاویر ماهواره‌ای در زمان واقعی، ژئوپورتال‌های تخصصی توسعه یافته‌اند. این پورتال‌ها خدماتی را برای استفاده کارآمد از زمین‌های کشاورزی، نظارت، برنامه‌ریزی محصول، محاسبه هزینه هنجاری زمین‌های زراعی، ارزیابی خاک، تحقیقات ژئوبوتانیکی و تصمیم‌گیری برای بهینه‌سازی تناوب زراعی ارائه می‌دهند.

سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) شامل موارد زیر است:

• پایش زمین و محصولات کشاورزی، شامل مشاهده پوشش گیاهی در طول دوره‌های رشد؛
• یکپارچه‌سازی داده‌های هواشناسی و آب و هوا؛
• داده‌های مربوط به هزینه هنجاری زمین‌های کشاورزی؛
• یافته‌های تحقیقات ژئوبوتانیکی در مورد پوشش گیاهی مراتع و منابع علوفه دام؛
• برنامه‌ریزی کوددهی بر اساس خطوط تراز قطعه زمین؛
• سیستمی برای ارائه توصیه به کاربران زمین.

علاوه بر این، GIS امکان بارگذاری تصاویر ماهواره‌ای چند طیفی را برای تمام مناطق ازبکستان هر ۵ تا ۱۵ روز فراهم می‌کند. این سیستم با استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی، امکان مشاهده بصری هر مزرعه کشاورزی، نظارت بر پوشش گیاهی محصولات و تجزیه و تحلیل مشکلات رشد را فراهم می‌کند. این سیستم مسائلی مانند عدم رشد در مزارع را شناسایی می‌کند، مزارع را به گروه‌های کم‌محصول، متوسط و پرمحصول طبقه‌بندی می‌کند و کمبود نیتروژن یا آب در محصولات را تشخیص می‌دهد.

سامانه اطلاعات کشاورزی «Agroplatform»: یک نقطه خدمات با دسترسی واحد برای بیش از ۴۴۰۰۰ تولیدکننده

سیستم اطلاعاتی «Agroplatform» به عنوان یک پلتفرم جامع برای تأمین مالی تولید پنبه، غلات و محصولات باغی، خدمات مالی یکپارچه ارائه می‌دهد.

از طریق این سیستم که امکان تبادل اطلاعات یکپارچه با پایگاه‌های داده وزارت کشاورزی، سایر نهادهای دولتی، بانک‌های تجاری و شرکت‌های بیمه را فراهم می‌کند، تولیدکنندگان کشاورزی، خوشه‌های کشاورزی و سازمان‌های خدماتی به قابلیت‌های زیر دسترسی پیدا می‌کنند:

• قرار دادن محصولات کشاورزی بر اساس خطوط تراز زمین، با در نظر گرفتن کیفیت خاک (نمره بونیت) و دسترسی به آب، برنامه‌ریزی عملکرد بر اساس این داده‌ها و تخصیص منابع اعتباری ترجیحی؛
• خودکارسازی فرآیندهای بیمه محصولات کشاورزی، مدیریت بازپرداخت وام و اجرای قراردادهای الکترونیکی.

«پلتفرم کشاورزی» همچنین مدیریت کارآمد منابع اعتباری را فراهم می‌کند. این پلتفرم، بررسی الکترونیکی به موقع اسناد توسط سازمان‌های دولتی، شفافیت در فرآیندهای تخصیص اعتبار و کارایی کلی را تضمین می‌کند. تا سال ۲۰۲۴، این پلتفرم به طور فعال توسط بیش از ۲۰۰ خوشه کشاورزی و بیش از ۴۴۰۰۰ خانوار کشاورز در سراسر کشور مورد استفاده قرار گرفته است.

سیستم اطلاعات الکترونیکی «اجاره الکترونیکی»: راهی آسان برای اجاره زمین کشاورزی

اصلاحات ارضی در ازبکستان، پس از فرمان ریاست جمهوری مورخ ۸ ژوئن ۲۰۲۱ با عنوان «در مورد اقدامات لازم برای تضمین برابری و شفافیت در روابط ارضی، حفاظت قابل اعتماد از حقوق زمین و تبدیل زمین به یک دارایی بازار»، به طور فعال در حال انجام است. این فرمان، سازوکار جدیدی را برای تخصیص زمین‌های کشاورزی از طریق رقابت‌های الکترونیکی آزاد معرفی کرد. در راستای این ابتکار، وزارت کشاورزی تقریباً یک سال پیش سیستم اطلاعات خودکار «اجاره الکترونیکی» را راه‌اندازی کرد.

سیستم «اجاره الکترونیکی» جمع‌آوری، بررسی و تأیید درخواست‌های اجاره زمین‌های کشاورزی را با هماهنگی سازمان‌ها و نهادهای مجاز تسهیل می‌کند. این سیستم با سیستم‌های اطلاعاتی تقریباً 10 وزارتخانه و نهاد دولتی یکپارچه شده است. در حال حاضر، این سیستم فرآیند ارائه قطعات زمین برای مسابقات کشاورزی در دهکان را ساده کرده و پردازش الکترونیکی بدون دردسر حقوق و اسناد را برای برندگان مسابقه امکان‌پذیر می‌سازد.

علاوه بر این، از اول مارس ۲۰۲۴، مزایده‌های آنلاین الکترونیکی جایگزین مسابقات الکترونیکی آزاد برای اجاره زمین‌های کشاورزی شدند. سیستم «E-Ijara» و پلتفرم معاملات الکترونیکی «E-Auksion» اکنون به طور گسترده برای تشکیل تعاونی‌های کشاورزی در زمین‌های اجاره‌ای برای کشاورزی دهقانی و تخصیص قطعات زمین - در مجموع ۶۰۵۰۰ هکتار - با شرایط ترجیحی برای جوانان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تا ماه مه ۲۰۲۴، به ۷۹۴،۶۰۰ مزرعه دهکان، ۲۲۹،۰۰۰ هکتار زمین از طریق مسابقات و مزایده‌های الکترونیکی اختصاص داده شده است. علاوه بر این، ۲۶۲،۰۰۰ هکتار زمین برای فعالیت‌های کشاورزی به بیش از ۵۴۰۰ بنگاه کشاورزی، از جمله بیش از ۳۰۰۰ مزرعه تازه تأسیس، اعطا شده است.

«ریاگرو» - سیستمی برای ارزیابی و رتبه‌بندی خوشه‌های نساجی پنبه

«دیجیتالی‌سازی» فرآیندهای تجاری در شرکت‌های کشاورزی، هزینه تولید کالاهای کشاورزی را کاهش می‌دهد، شفافیت بازار را تضمین می‌کند و با بهره‌گیری از روش‌های تحلیلی مدرن، داده‌ها، ابزارها و سیستم‌های هوشمند برای تولید محصولات کشاورزی در کنار پیش‌بینی بلندمدت و کوتاه‌مدت بازار، امنیت غذایی را تقویت می‌کند.

برای خودکارسازی رتبه‌بندی خوشه‌ها بر اساس شاخص‌های کلیدی عملکرد، سیستم اطلاعاتی «ریاگرو» راه‌اندازی شد. این سیستم ۱۵۵ خوشه پنبه-نساجی در کشاورزی را ارزیابی می‌کند و یک مکانیسم رتبه‌بندی یکپارچه ایجاد می‌کند که امکان مقایسه و رتبه‌بندی عینی را بر اساس معیارها و روش‌های از پیش تعریف‌شده فراهم می‌کند.

اهداف اصلی سیستم اطلاعاتی «ریاگرو»:

• جمع‌آوری اطلاعات در مورد جنبه‌های مختلف عملیاتی خوشه‌ها، از جمله کارایی، سطوح فناوری، عملکرد مالی، اثربخشی مدیریت و سایر معیارهای کلیدی.
• داده‌های جمع‌آوری‌شده را برای توسعه رتبه‌بندی خوشه‌ای تجزیه و تحلیل کنید.
• روابط بین معیارها و وزن آنها را در رتبه‌بندی کلی خوشه تعریف کنید.
• نتایج رتبه‌بندی خوشه‌ای را از طریق گزارش‌ها، نمودارها، گراف‌ها و سایر ابزارهای بصری برای دسترسی راحت کاربر ارائه دهید.
• ضمن حفظ یک چارچوب ارزیابی عینی، از محرمانگی و یکپارچگی داده‌های خوشه‌ای پردازش‌شده توسط سیستم اطمینان حاصل کنید.

داده‌های رتبه‌بندی تولید شده توسط سیستم اطلاعاتی توسط شرکت‌های کشاورزی که با خوشه‌های نساجی پنبه‌ای وارد روابط قراردادی می‌شوند، توسط خود خوشه‌های نساجی پنبه‌ای و توسط مقامات دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم اطلاعاتی «CropAgro» - مدیریت منطقی مناطق آبیاری شده و سایر انواع مناطق کشت شده

با فرمان شماره ۳۳۰ هیئت وزیران مورخ ۳ آگوست ۲۰۲۳، «در مورد اقدامات تکمیلی برای اجرای فناوری‌های پیشرفته دیجیتال در بخش کشاورزی»، فرآیندهای توسعه سیستم اطلاعاتی «CropAgro» و برنامه‌ریزی محصول دیجیتالی شدند.

به طور خاص، سیستم اطلاعاتی «CropAgro» پیاده‌سازی شد که امکان قرار دادن محصولات کشاورزی بر روی یک نقشه باز را بر اساس پیشنهادات کاربران زمین فراهم می‌کند. این سیستم به وظایفی مانند بهبود دقت و مرتبط بودن اطلاعات مربوط به زمین‌های زراعی کاربران زمین، تضمین شفافیت و بررسی پیشنهادات می‌پردازد.

داده‌های تولید شده از طریق سیستم اطلاعاتی «CropAgro» نه تنها حمایت به موقع دولت از تولیدکنندگان را تضمین می‌کند، بلکه برنامه‌ریزی محصولات کشاورزی برای برداشت بعدی را نیز امکان‌پذیر می‌سازد که به تضمین امنیت غذایی کمک می‌کند. علاوه بر این، به کشاورزان این امکان را می‌دهد تا خطوط مرزی زمین‌های آبیاری شده و کشت شده را در محدوده املاک خود اصلاح کنند.

تا به امروز، ۱۰۷۸۴۶ کشاورز و خوشه در سیستم اطلاعات «CropAgro» ثبت شده‌اند. از کل مساحت، ۱,۰۲۳,۹۳۸.۱ هکتار به پنبه، ۱,۰۱۹,۱۷۹.۸ هکتار به غلات و ۴۶ نوع محصول کشاورزی، ۴۱۹,۲۴۶ هکتار را اشغال کرده‌اند.

سیستم اطلاعاتی «AgroPro» - یک سیستم اطلاعاتی خودکار که امکان محاسبه آنلاین طرح‌های تجاری برای خوشه‌ها و شرکت‌های کشاورزی را با در نظر گرفتن اقدامات کشاورزی-فنی فراهم می‌کند

مشخص است که امروزه تلاش‌های زیادی برای رسیدگی به مسائل مربوط به شرکت‌های کشاورزی، جلوگیری از تأخیر در اجرای به موقع اقدامات کشاورزی و تسریع دیجیتالی شدن وظایف مربوط به ایجاد تسهیلات برای استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی در حال انجام است.

در همین راستا، وزارت کشاورزی سامانه اطلاعاتی «AgroPro» را توسعه داده است که به کشاورزان این امکان را می‌دهد تا با در نظر گرفتن اقدامات کشاورزی، برنامه‌های تجاری خود را به صورت آنلاین محاسبه کنند.

این سیستم اطلاعاتی شامل ابزارها و داده‌هایی است که اطلاعات لازم در مورد اقدامات کشاورزی-فنی برای انواع اصلی محصولات کشاورزی را در اختیار کاربر (تولیدکنندگان کشاورزی) قرار می‌دهد. این سیستم، امکانات نرم‌افزاری را برای انتخاب ماشین‌آلات کشاورزی جهت انجام اقدامات کشاورزی-فنی و ایجاد نقشه‌های فناوری الکترونیکی ایجاد کرده است.

علاوه بر این، این سیستم امکان ارائه اطلاعات در مورد اقدامات کشاورزی بر اساس نوع محصول، زمین و طرح کاشت و همچنین ارائه خدمات اجاره ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی را فراهم می‌کند. همچنین نرخ کود (پتاسیم، فسفر، نیتروژن) را بر اساس دسته بندی زمین محاسبه و توصیه می‌کند و نیازها و هزینه‌های ماهانه منابع مادی مانند سوخت، کود و دستمزد ماشین آلات کشاورزی را پیش بینی می‌کند.

لازم به ذکر است که در طول توسعه و ارتقای سیستم اطلاعاتی، تبادل داده‌ها با سیستم اطلاعات جغرافیایی وزارت کشاورزی نیز برقرار شده است. این امر فرصت‌هایی را برای ارزیابی پوشش گیاهی محصولات، سطح سبزینگی، مشکلات مربوط به توسعه یا رشد، از جمله نرخ جوانه‌زنی ضعیف، نظارت بر وضعیت توسعه ضعیف، متوسط و بسیار خوب و به دست آوردن داده‌ها از طریق خطوط تراز مزرعه ایجاد کرده است.

البته، وزارت کشاورزی تلاش‌های خود را به این کار در زمینه دیجیتالی کردن بخش کشاورزی محدود نمی‌کند. هنوز وظایف برنامه‌ریزی‌شده‌ای در پیش است. از این گذشته، امروزه، بدون دیجیتالی کردن کشاورزی، افزایش رقابت در صنعت و تعیین سیاست در این راستا بسیار دشوار است. اجرای موفقیت‌آمیز این وظایف بدون شک تأثیر قابل توجهی بر توسعه اجتماعی-اقتصادی جمهوری خواهد داشت و به کشف جنبه‌های جدید توسعه مدرن کمک خواهد کرد.